Zzp’ers en mededingingsrecht en Waadi

Afgelopen weken heeft de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid enkele malen vragen vanuit de Tweede Kamer beantwoord over de positie van zelfstandigen op de arbeidsmarkt. De antwoorden zijn in belangrijke mate hetzelfde, zij het met enkele verwijzingen naar het mededingingsrecht en de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (‘Waadi’) waarvan het goed is om die scherp te hebben.

Het kabinet wil dat zelfstandigen aan de onderkant van de arbeidsmarkt meer bescherming krijgen en dat schijnzelfstandigheid effectief bestreden wordt. Om dit te bereiken is in het regeerakkoord voor de onderkant van de arbeidsmarkt voorgesteld dat sprake is van een arbeidsovereenkomst indien sprake is van een laag tarief (tussen de 15-18 euro per uur) in combinatie met een lange duur of in combinatie met het verrichten van reguliere activiteiten. Met deze maatregel wordt voorkomen dat zzp’ers een dermate laag inkomen generen, dat zij niet in staat zijn om voorzieningen voor zichzelf te treffen voor o.a. ziekte, arbeidsongeschiktheid en pensioen.

Om onderbetaling tegen te gaan mogen zzp’ers echter geen collectieve afspraken maken over tarieven. De Autoriteit Consument & Markt (‘ACM’) heeft aangegeven dat dit verboden prijsafspraken zijn die onder het zgn. kartelverbod vallen. De ACM heeft ook aangegeven dat dit anders ligt als het gaat om dienstverleners die zich in een vergelijkbare situatie als werknemers bevinden. Deze groep dienstverleners valt niet onder het kartelverbod. Dat heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie uitgemaakt in de zaak FNV KIEM. Het Europese Hof heeft uitgemaakt dat zulke dienstverleners in feite ‘schijnzelfstandigen’ zijn. Het zijn geen ‘ondernemers’ in de zin van het Europese mededingingsrecht en zij vallen dan ook niet onder de regels die gelden in het mededingingsrecht. Onderzocht wordt momenteel of het voor zzp’ers werkzaam de culturele en creatieve sector toch mogelijk is om collectief te onderhandelen.

Bij leiding en toezicht zou er sprake kunnen zijn van werkgeverschap of terbeschikkingstelling in de zin van de Waadi. De Waadi kan van toepassing als een bedrijf zich bezighoudt met ter beschikking stellen van arbeidskrachten tegen vergoeding en de opdrachtgever toezicht en leiding uitoefent. Dat kan ook bij arbeidsbemiddeling. Indien de Waadi van toepassing is, mag – door de bemiddelende partij – geen tegenprestatie van de arbeidskracht worden bedongen voor de arbeidsbemiddeling of de terbeschikkingstelling (de artikelen 3 en 9 van de Waadi verbieden dat). Wanneer een vermoeden van overtreding van de Waadi bestaat, kan melding worden gedaan bij de Inspectie SZW.

Publicatiedatum: 06 augustus 2018